Κάλυμνος

I

Νησί (111,14 τ. χλμ., 16.441 κάτ.) του δωδεκανησιακού συμπλέγματος, Β της Κω και Ν της Λέρου, της οποίας αποτελεί συνέχεια· τα νησάκια που βρίσκονται μεταξύ τους (Βελόνα, Γλαρονήσι, Διαπόρι) είναι τα υπολείμματα της ξηράς που καταβυθίστηκε. Το έδαφός του είναι ορεινό (Προφήτης Ηλίας, υψόμ. 678 μ.), με ιζηματογενή κυρίως πετρώματα, ενώ οι ακτές σχηματίζουν βαθιές κολπώσεις (Αργινώντας, Παλαιονήσου) και ωραίες αμμουδιές. Η Κ. αποτελεί γνωστό κέντρο παραθερισμού.

Οι κάτοικοί της ζουν κυρίως από τη θάλασσα και ειδικότερα από τη σπογγαλιεία. Θεωρούνται μάλιστα από τους καλύτερους δύτες του κόσμου. Ονομαστές είναι οι γιορτές που γίνονται κατά την αναχώρηση των σφουγγαράδων για τις ακτές της Αφρικής στο τέλος της άνοιξης.

Στη γραφική πρωτεύουσα του νησιού, που ονομάζεται επίσης Κ. (βλ. λ.) ή Χώρα, υπάρχει αρχαιολογικό μουσείο με νεολιθική και κλασική κεραμική, καθώς και γλυπτά της κλασικής και της ρωμαϊκής εποχής. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το αρχοντικό της Βουβαλίνας, που χτίστηκε το 1900 και στο οποίο φυλάσσονται οικιακά σκεύη της εποχής και πίνακες Καλυμνίων ζωγράφων του 19ου και του 20ού αι.

Ιστορία. Ερείπια και τείχη πελασγικών χρόνων αποδεικνύουν πως οι παλαιότεροι κάτοικοι της Κ. ήταν Έλληνες και μάλιστα Κάρες και πως αργότερα μετατράπηκε σε αποικία των Αργείων και των Επιδαυρίων. Στον Όμηρο η Κ. αναφέρεται με την ονομασία Καλύδναι και σύμφωνα με τον ποιητή έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο μαζί με τη Νίσυρο, την Κάρπαθο, την Κάσο και την Κω, με 30 τριήρεις, και με αρχηγούς τους Ηρακλείδες Φείδιππο και Άντιφο, γιους του Θεσσαλού. Οι Αργείοι έχτισαν την αρχαία πρωτεύουσα της Κ., το Άργος, στην κοιλάδα των Αμφιπετρών, όπου σώζονται ερείπια οικοδομημάτων και επιγραφές, καθώς και πολλά νομίσματα. Κατά τους περσικούς χρόνους το νησί βρισκόταν υπό την κυριαρχία της βασίλισσας της Αλικαρνασσού Αρτεμισίας, που συμπαθούσε τους Πέρσες, αλλά αργότερα οι Καλύμνιοι συμμάχησαν με τους Αθηναίους. Στην εποχή εκείνη ανάγεται ο ιωνικός ναός του Απόλλωνα (Καλυδνεύς Απόλλων), από τον οποίο σώζονται ερείπια. Επί Ρωμαίων το νησί γνώρισε την ίδια τύχη με τα γειτονικά του νησιά και κατά τη βυζαντινή περίοδο αποτέλεσε μέρος των Δωδεκανήσων. Toν 10o αι. οι Τούρκοι κατέστρεψαν σε επιδρομή το νησί και τον 14o αι. το κατέλαβαν οι Ιππότες. Από το 1522 η Κ. υποτάχθηκε στους Τούρκους. Το 1821, αν και οι κάτοικοι του νησιού συμμετείχαν ενεργά στον Αγώνα, η Κ. παρέμεινε στην κατοχή τους. Το 1912 την κυρίευσαν οι Ιταλοί μαζί με τα άλλα νησιά των Δωδεκανήσων. Παροιμιώδης υπήρξε η αντίσταση των γυναικών του νησιού.

Η σπογγαλιεία είvαι το κύριο χαρακτηριστικό της Kαλύμνου. Στη φωτογραφία, στοίβαγμα σφουγγαριών σε τσουβάλια.

II

Πόλη (υψόμ. 20 μ., 10.149 κάτ.) του ομώνυμου νησιού του νομού Δωδεκανήσου. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική ακτή του νησιού και είναι το λιμάνι του, το οποίο απέχει 183 ναυτικά μίλια από τον Πειραιά. Αποτελεί έδρα του δήμου Καλυμνίων. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.

Η Κ. είναι κέντρο επεξεργασίας και εμπορίου σπόγγων, οι οποίοι άλλωστε είναι βασικό στοιχείο στην οικονομική ζωή της πόλης και του νησιού.

Πανοραμική άποψη της Καλύμνου, πρωτεύουσας του ομώνυμου νησιού.